รำลึกถึงเหตุการณ์วันที่ 16 สิงหาคม 2488
นายปรีดี พนมยงค์ ซึ่งดำรงตำแหน่งผู้สำเร็จราชการในขณะนั้น และเป็นหัวหน้าขบวนการเสรีไทยได้ออกประกาศสันติภาพ สาระสำคัญคือประกาศว่า การประกาศสงครามต่อสหรัฐฯ และอังกฤษของรัฐบาลจอมพลป.พิบูลสงคราม เป็นโมฆะไม่ผูกพันกับประชาชนชาวไทย ที่ได้ก่อตั้งขบวนการเสรีไทยต่อต้านญี่ปุ่น และให้สถานะของประเทศกลับไปมีไมตรีอันดีกับ2ประเทศมหาอำนาจเหมือนก่อนประกาศ สงคราม และพร้อมจะร่วมมือทุกวิถีทางกับสหประชาชาติในการสถาปนาเสถียรภาพในโลกนี้
ด้วยคำประกาศสันติภาพดังกล่าว ทำให้ไทยไม่ต้องผูกพันกับญี่ปุ่นและรอดพ้นการตกเป็นประเทศผู้แพ้สงคราม มีเอกราชโดยสมบูรณ์ สมควรที่ชาวไทยผู้รักชาติจะได้หวนรำลึกถึงบุญคุณของบรรพชนในคราวนั้น
กรุงเทพมหานคร ร่วมกับสถาบันปรีดี พนมยงค์ จัดงานครบรอบ 67 ปีวันสันติภาพไทย ซึ่งตรงกับวันที่ 16 สิงหาคมของทุกปี เพื่อรำลึกถึงคุณงามความดีของวีรชนเสรีไทยที่ได้ร่วมกันก่อตั้งขบวนการเสรี ไทย เพื่อต่อต้านการรุกรานของกองทัพญี่ปุ่น ในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยมี นายทวีศักดิ์ เดชเดโช รองปลัดกรุงเทพมหานคร เป็นประธานเปิดงาน และร่วมกิจกรรมรำลึกทั้งปล่อยนกพิราบซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของเสรีภาพ, การขับร้องเพลงสันติภาพโดยคณะเยาวชนกรุงเทพมหานคร รวมถึงตัวแทนทายาทเสรีไทยกล่าวคำรำลึกในงานดังกล่าว ก่อนที่จะมีการมอบรางวัลแก่เยาวชนผู้ชนะการประกวดภาพวาดในหัวข้อ เสรีไทยเพื่อสันติภาพ และประกวดเรียงความเรื่อง เสรีไทยที่ฉันรู้จัก
นอกจากนี้ ยังมีการประกอบพิธีทางศาสนา 3 ศาสนา ทั้งพุทธ คริสต์ และอิสลาม เพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ล่วงลับในเหตุการณ์ดังกล่าวด้วย
ทั้งนี้ ความเป็นมาของ 'วันสันติภาพไทย' จะจัดงานฉลองขึ้นทุกวันที่ 16 สิงหาคม เพื่อรำลึกถึงคุณูปการ คุณงามความดีของขบวนการเสรีไทย ที่ช่วยเหลือประเทศชาติในช่วงวิกฤติ ซึ่งถือเป็นประวัติศาสตร์และเป็นอนุสาวรีย์ทางจิตใจที่จะเตือนใจให้ประชาชน ชาวไทยรุ่นหลังได้ถือเอาเป็นแบบอย่างในการกอบกู้เอกราชไทย หลังถูกกองทหารของญี่ปุ่นรุกราน เมื่อวันที่ 8 ธันวาคม พุทธศักราช 2484 โดยยกพลขึ้นบกในหลายท้องที่ชายฝั่งทะเลอ่าวไทย ทำให้ชาวไทยผู้รักชาติ ทหาร ตำรวจ ทั้งในประเทศและนอกประเทศ ต้องผนึกกำลังกันเพื่อต่อสู้เพื่อขับไล่ผู้รุกราน กอบกู้เอกราชและอธิปไตยของชาติ ทั้งนี้ ขบวนการเสรีไทยได้ก่อตั้งโดย นายปรีดี พนมยงค์ ผู้ประศาสน์การมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เป็นหัวหน้า และได้อาศัยมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เป็นที่ตั้งกองบัญชาการองค์การต่อต้าน ญี่ปุ่น และเป็นค่ายกักกันคนอังกฤษและคนอเมริกันระหว่างสงคราม หลังจากกองทัพญี่ปุ่นยอมจำนนต่อฝ่ายสัมพันธมิตร เมื่อวันที่ 16 สิงหาคม พ.ศ.2488 สันติภาพได้กลับคืนมาสู่ประเทศไทยอันเป็นความประสงค์ของประชาชน ชาวไทย ดังพระบรมราชโองการ 'ประกาศสันติภาพ' ในพระปรมาภิไธยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ในวโรกาส 50 ปี ของการประกาศสันติภาพ
