บอกเล่าเก้าสิบ | แฮปปี้โคราชดอทคอม เว็บของเมืองโคราช

  การสอบจอหงวนเกิดขึ้นเมื่อ 1,300 ปีมาแล้ว  โดยเริ่มต้นเป็นครั้งแรกในปีค.ศ. 605 สมัยราชวงศ์สุย Sui Dynasty  และยกเลิกไปในปีค.ศ. 1905 สมัยราชวงศ์ชิง Qing Dynasty

สุยหยาง ตี้ Sui Yangdi (569-618) ฮ่องเต้แห่งราชวงศ์สุยทรงเป็นผู้ริเริ่มให้มีการคัดเลือกคนที่มีความรู้ความ สามารถเข้ารับราชการแทนการแนะนำโดยนักปราชญ์หรือข้าราชการรุ่นก่อนๆ  นับเป็นจุดเริ่มต้นแห่งการวางรากฐานระบบการสอบแบบใหม่ของจีนในยุคนั้น  

ก่อน หน้านั้นการการคัดเลือกคนเข้ารับราชการของจีนที่มาจากการแนะนำโดยนักปราชญ์ หรือข้าราชการรุ่นก่อนๆ เป็นการเปิดช่องให้มีการทุจริตซื้อตำแหน่ง  ซึ่งแน่นอนว่าคนมีฐานะเท่านั้นที่มีโอกาสเข้ารับราชการ    การสอบจอหงวนจึงเท่ากับเป็นการปิดช่องทางการซื้อตำแหน่งอย่างทุจริตและเปิด โอกาสให้คนทุกชนชั้นที่มีความสามารถแท้จริง ไม่ว่าจะยากดีมีจนก็สามารถเข้าสอบได้

   การสอบจอหงวน  จะมีการสอบทั้งหมด 6 วิชา ซึ่งประกอบด้วยวิชาบุ๋น 4 วิชา ได้แก่ ศาสนา , ดนตรี , คณิตศาสตร์ , การคัดลายมือ   และวิชาบู๊ 2 วิชา ได้แก่ การขี่ม้า และยิงธนู  ซึ่งในเวลาต่อมา จำนวนวิชาที่สอบในแต่ละสมัยอาจมีความแตกต่างกันไป

   ผู้สอบจอหงวน จะมีคำเรียกตามลำดับชั้นจากชั้นแรกถึงชั้นสูงสุดดังนี้

1. เซิงเหยวียน (หรือ เซิงหยวน) Shengyuan หรือ ซิ่วไฉ่ Xiucai  คือผู้สอบผ่านระดับอำเภอ  ซึ่งจะมีการจัดสอบปีละครั้ง

ผู้ที่สอบได้เป็นที่ 1 ในระดับอำเภอ เรียกว่า อั้นโส่ว Anshou

2. จวี่เหริน Juren  คือผู้สอบผ่านระดับมณฑลหรือจังหวัด  ซึ่ง 3 ปีจึงจะมีการจัดสอบหนึ่งครั้ง

ผู้ที่สอบได้เป็นที่ 1 ในระดับมณฑลหรือจังหวัด เรียกว่า เจี่ยเหยวียน (หรือ เจี่ยหยวน) Jieyuan

3. ก้งซื่อ  Gongshi  คือผู้สอบผ่านระดับประเทศ  ซึ่งจะมีสิทธิ์เข้าสอบระดับสูงสุดคือ  ระดับราชวังแห่งนครหลวง

4.จิ้นซื่อ Jinshi   คือผู้สอบผ่านระดับราชวังแห่งนครหลวง   ซึ่ง 3 ปีจึงจะมีการจัดสอบหนึ่งครั้ง    

ผู้ที่สอบได้เป็นที่ 1 ในระดับราชวังแห่งนครหลวง  เรียกว่า จ้วงเหยวียน Zhuangyuan
ผู้ที่สอบได้เป็นที่ 2 ในระดับราชวังแห่งนครหลวง  เรียกว่า ปั่งเหยียน Bangyan
ผู้ที่สอบได้เป็นที่ 3 ในระดับราชวังแห่งนครหลวง  เรียกว่า ทั่นฮวา Tanhua


ใน บางสมัย  ถึงค.ศ. 1370  การสอบจอหงวนกินเวลาตั้งแต่ 24-72 ชั่วโมง   ผู้สอบจอหงวนแต่ละคนจะถูกจัดให้อยู่ในห้องสี่เหลี่ยมเล็กๆ เพื่อให้กินอยู่หลับนอนในช่วงเวลาที่สอบนั้นได้

การสอบจอหงวนถูก ละทิ้งไปในสมัยราชวงศ์หยวน Yuan Dynasty  และได้รับการฟื้นฟูขึ้นมาใหม่ในสมัยราชวงศ์หมิงและชิง Ming and Qing dynasties

ในยุคไท่ผิง Taiping regime  ได้เปิดโอกาสให้ผู้หญิงมีสิทธิ์เข้าสอบจอหงวนเป็นครั้งแรก  แต่ถูกยกเลิกไปในเวลาต่อมา

หลัง จากเกิดกบฏนักมวย Boxer Uprising   ได้เกิดการปฏิรูปเปลี่ยนแปลงหลายขนาน     วันที่ 2 กันยายน ค.ศ.1905 ได้มีการออกประกาศว่าการสอบจอหงวนในทุกระดับจะถูกยกเลิกทั้งหมดในปีถัดไป  ถือเป็นการสิ้นสุดระบบการสอบจอหงวน

การสอบจอหงวน  ถือเป็นต้นแบบที่หลายชาติในเอเชียได้รับอิทธิพลนำไปประยุกต์ใช้ เช่น ราชวงศ์โคเรียว Goryeo Dynasty และราชวงศ์โชซอน Joseon Dynasty ของเกาหลีในอดีต , ราชวงศ์หลี Ly Dynasty ในรัชสมัย Emperor Nhan Tong (1075)  จนถึงราชวงศ์งูเยน Nguyen Dynasty  ในรัชสมัย Emperor Khai Dinh (1919)  ของเวียดนามในอดีต   รวมถึงญี่ปุ่นในสมัยเฮอัน Heian period

ที่มา pantip.com