ศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี (๑๕ กันยายน พ.ศ. ๒๔๓๕ - ๑๔ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕o๕) เป็นผู้สร้างคุณูปการในทางศิลปะแก่ประเทศไทยอย่างกว้างขวาง ไม่ว่าจะเป็นการวางหลักสูตรวิชาจิตรกรรมและประติมากรรมขึ้นในระยะเริ่มแรก ชื่อ "โรงเรียนประณีตศิลปกรรม" (ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น "โรงเรียนศิลปากรแผนกช่าง") จนกระทั่งในปีพ.ศ. ๒๔๘๕ กรมศิลปากรได้แยกจากกระทรวงศึกษาธิการไปขึ้นอยู่กับสำนักนายกรัฐมนตรี ก่อนจะมีการยกฐานะโรงเรียนศิลปากรขึ้นเป็น "มหาวิทยาลัยศิลปากร" มีคณะจิตรกรรมประติมากรรมเป็นคณะวิชาเดียวของมหาวิทยาลัยศิลปากรเปิดสอน เพียง ๒ สาขาวิชาคือ สาขาจิตรกรรม และสาขาประติมากรรม โดยมี ศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี เป็นผู้อำนวยการสอนและดำรงตำแหน่งคณบดีคนแรก
คอราโด เฟโรชี สุภาพบุรุษจากฟลอเรนซ์ ถ่ายภาพนี้ไว้เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๕
ครูศิลป์ปั้นอนุสาวรีย์ผู้กล้าหาญ ณ เกาะเอลบาก่อนเดินทางมาประเทศสยาม
รูปปั้นครูในสวนของมหาวิทยาลัยศิลปากร
ศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี ยังเป็นผู้ออกแบบและควบคุมการหล่อพระราชานุสาวรีย์และอนุสาวรีย์สำคัญของ ประเทศไทยหลายแห่ง อาทิ พระปฐมบรมราชานุสรณ์ พระราชานุสาวรีย์สมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว พระพุทธรูปประธานพุทธมณฑล อนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี เป็นต้น นับได้ว่าท่านเป็นผู้บุกเบิกและวางรากฐานศิลปกรรมร่วมสมัย จนได้รับการยกย่องเป็นบิดาแห่งศิลปะสมัยใหม่ของประเทศไทย
พระราชานุสาวรีย์ของสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว สวนลุมพินี
"พระศรีศากยะทศพลญาณ ประธานพุทธมณฑลสุทรรศน์"
พระพุทธรูปยืนปางลีลาขนาดใหญ่ ประดิษฐาน ณ ใจกลางพุทธมณฑล
อนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ
ตามรอยอาจารย์ศิลป์ที่ "ห้องทำงานอาจารย์ศิลป์"
พิพิธภัณฑสถาน แห่งชาติ ศิลป์ พีระศรี อนุสรณ์ ตั้งอยู่ภายในบริเวณกรมศิลปากร ถนนหน้าพระธาตุ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพฯ จัดตั้งขึ้นโดยบรรดาลูกศิษย์และผู้ใกล้ชิดศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี ทำพิธีเปิดอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ ๑๕ กันยายน พ.ศ. ๒๕๒๗ ซึ่งตรงกับวาระวันคล้ายวันเกิดครบรอบ ๙๒ ปี ของศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี
ภาย ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศิลป์ พีระศรี อนุสรณ์ จัดแสดงนิทรรศการถาวรโดยแบ่งการจัดแสดงออกเป็น ๒ ส่วน เริ่มตั้งแต่ห้องชั้นนอก จัดแสดงผลงานจิตรกรรม ประติมากรรม และภาพพิมพ์ โดยศิลปินลูกศิษย์ผู้ใกล้อาจารย์ศิลป์ เช่น อาจารย์เฟื้อ หริพิทักษ์ อาจารย์ประยูร อุลุชาฎะ อาจารย์ชลูด นิ่มเสมอ อาจารย์จำรัส เกียรติก้อง อาจารย์เขียน ยิ้มศิริ อาจารย์สวัสดิ์ ตันติสุข อาจารย์ทวี นันทขว้าง เป็นต้น ผลงานที่จัดแสดงนับเป็นงานศิลปกรรมในยุคเริ่มแรกของศิลปะร่วมสมัยในประเทศ ไทย ที่เกิดจากการสร้างสรรค์ศิลปะตามหลักวิชาการที่ ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี เป็นผู้วางรากฐาน
มุมทำงานส่วนตัวของครูศิลป์ ภายในพิพิธภัณฑ์ ศิลป์ พีระศรี อนุสรณ์
ของใช้ส่วนตัวของครูศิลป์
ส่วน ห้องชั้นใน จัดแสดงเครื่องมือเครื่องใช้ของศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ซึ่งประกอบไปด้วย โต๊ะทำงาน เก้าอี้ เครื่องพิมพ์ดีด เครื่องเล่นแผ่นเสียง เครื่องมือปั้น ข้าวของเครื่องใช้ส่วนตัว โดยจำลองบรรยากาศโต๊ะทำงานดั้งเดิมเช่นเดียวกับเมื่อครั้งที่ศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี ยังมีชีวิตอยู่ ตลอดจนแบบร่างอนุสาวรีย์และประติมากรรมชิ้นสำคัญ เช่น แบบร่างพระบรมรูปรัชกาลที่ ๖ แบบร่างพระศรีศากยทศพลญาณ พระประธานพุทธมณฑล และต้นแบบพระเศียรรัชกาลที่ ๘ เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีหนังสือหายากซึ่งเป็นหนังสือที่ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ใช้สำหรับค้นคว้าข้อมูลเกี่ยวกับศิลปะตะวันตก ที่นี่ยังเป็นที่เก็บอัฐิของอาจารย์ศิลป์ที่ลูกศิษย์ลูกหาจะมากราบในวัน คล้ายวันเกิดของท่าน
ห้องทำงานของครูศิลป์ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศิลป์ พีระศรี อนุสรณ์
หอประติมากรรมต้นแบบ
เพียง ไม่กี่ก้าวจากพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศิลป์ พีระศรี เป็นที่ตั้งของ "หอประติมากรรมต้นแบบ" ที่รวบรวมผลงานต้นแบบงานประติมากรรมขนาดใหญ่ โดยเฉพาะต้นแบบอนุสาวรีย์ต่าง ๆ ที่เป็นฝีมือการสร้างสรรค์ของอาจารย์ศิลป์และลูกศิษย์
"หอ ประติมากรรมต้นแบบ" แต่เดิมเป็นโรงปั้นหล่อและหลอมโลหะของกรมศิลปากรมาตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๔๙๙ ต่อมามีการย้ายโรงปั้นหล่อนี้ไปที่พุทธมณฑลสาย ๕ ศาลายา พื้นที่ตรงนี้จึงใช้เป็นหอประติมากรรมต้นแบบ เป็นที่จัดนิทรรศการและเป็นแหล่งข้อมูลด้านประติมากรรม
งานประติมากรรมต้นแบบ ในหอประติมากรรมต้นแบบ
ผล งานที่จัดแสดงส่วนใหญ่เป็นประติมากรรมต้นแบบของอนุสาวรีย์สำคัญ หล่อด้วยปูนปลาสเตอร์และโลหะเพื่อใช้เป็นแบบในการสร้างอนุสาวรีย์ อาทิ ต้นแบบพระบรมราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ที่ประดิษฐานอยู่เชิงสะพานพุทธฯ ซึ่งเป็นผลงานการออกแบบของ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยานริศรานุวัตติวงศ์ และปั้นโดยศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ต้นแบบพระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ที่ประดิษฐานอยู่กลางวงเวียนใหญ่ ต้นแบบพระบรมราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ประดิษฐานอยู่ด้านหน้าสวนลุมพินี
พระบรมรูปรัชกาลที่ ๑
พระบรมรูปสัมฤทธิ์ครึ่งองค์
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัตติวงศ์
ภาย ในหอประติมากรรม มีผลงานต้นแบบประติมากรรมหลายชิ้น เช่น ประติมากรรมต้นแบบพระพุทธรูปพระศรีศากยะทศพลญาณ ประธานพุทธมณฑลสุทรรศน์ ซึ่งประดิษฐานอยู่ที่พุทธมณฑล และ ต้นแบบอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารีที่จังหวัดนครราชสีมา ต้นแบบพระบรมราชานุสาวรีย์ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช ที่จังหวัดลพบุรี และ อนุสรณ์ดอนเจดีย์ เป็นต้น รวมทั้งพื้นที่จัดแสดงขั้นตอนการปั้นหล่ออนุสาวรีย์ ซึ่งทั้งหมดทำให้เห็นพัฒนาการของงานประติมากรรมขนาดใหญ่ในพื้นที่สาธารณะโดย เฉพาะงานศิลปะอนุสาวรีย์นั่นเอง
๑๕ กันยายน ๒๕๕๕ : ๑๒o ปี ศิลป์ พีระศรี
๑๕ กันยายน ๒๕๕๕ วันครบรอบ ๑๒o ปีวันเกิดของ ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี มหาวิทยาลัยศิลปากร ร่วมกับกรมศิลปากร สมาคมนักศึกษาเก่ามหาวิทยาลัยศิลปากร และสโมสรนักศึกษามหาวิทยาลัยศิลปากร จัดงาน "วันศิลป์ พีระศรี ๑๒o ปีศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี" ณ มหาวิทยาลัยศิลปากร วังท่าพระ การจัดงานประกอบด้วยการตักบาตร การวางช่อดอกไม้ การแสดงปาฐกถาศิลป์ พีระศรี ประจำปี ๒๕๕๕ โดยนายเมธา บุนนาค ในหัวข้อ สถาปัตยกรรม คือ ศิลปกรรม (Visual Essay on Architecture)
การเสวนา "คุรุ-ศิลป์ : ศิลป์ พีระศรี" ที่ท้องพระโรง
นอก จากนี้ ยังมีการจัดการแสดงนิทรรศการศิลปะของคณะวิชาและหอศิลป์ภายในมหาวิทยาลัย อาทิ การแสดงศิลปกรรมของอาจารย์คณะจิตรกรรมประติมากรรมและภาพพิมพ์ ครั้งที่ ๒๙ หัวข้อ "วาทศิลป์ พีระศรี" ในวาระเชิดชูเกียรติ ๑๒o ปีชาติกาลศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ระหว่างวันที่ ๑๕ กันยายน - ๑๕ ตุลาคม ๒๕๕๕ ณ หอศิลป์ PSG Art Gallery คณะจิตรกรรมประติมากรรมและภาพพิมพ์ นิทรรศการสถาปัตย์ปริวรรต ครั้งที่ ๑๔ ระหว่างวันที่ ๑๕ - ๓o กันยายน ๒๕๕๕ ณ หอศิลปะสถาปัตยกรรมพระพรหมพิจิตร คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์
กดที่ภาพดูไซส์ใหญ่ได้ค่ะ
นิทรรศการ ผลงานสร้างสรรค์ของคณาจารย์คณะมัณฑนศิลป์ ครั้งที่ ๑๕ ระหว่างวันที่ ๑๕ - ๓o กันยายน ๒๕๕๕ ณ หอศิลปะและการออกแบบ คณะมัณฑนศิลป์ มหกรรมศิลปะร่วมสมัย เนื่องในวันศิลป์ พีระศรี ประจำปี ๒๕๕๕ นิทรรศการ "ลูกศิษย์คิดถึงอาจารย์" ครั้งที่ ๒ ณ หอศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร นอกจากนี้ยังมีการแสดงดนตรีและการแสดงด้านศิลปวัฒนธรรมของนักศึกษา การจำหน่ายของที่ระลึก และการจุดเทียนรำลึก ณ บริเวณอนุสาวรีย์ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี
ใน ส่วนของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศิลป์ พีระศรี (ห้องอาจารย์ศิลป์) ได้ร่วมกับสำนักวิจัยศิลป์ พีระศรี กิจกรรมเนื่องในวันศิลป์ พีระศรี กิจกรรมประกอบด้วยการบรรเลงดนตรีโดยกลุ่มนักศึกษาคณะดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร และนักร้องนักดนตรีรับเชิญ (ตลอดวัน) การพบปะพูดคุยระหว่างผู้ศรัทธาอาจารย์ศิลป์ การจุดเทียนร้องเพลงอวยพรอาจารย์ศิลป์
วิจิตร อภิชาติเกรียงไกร
ภาพจากเวบ etvmac.tv
ที่ สำคัญ ในปีนี้ยังมีการมอบรางวัล "รางวัลผู้ที่ดำเนินชีวิตตามคำสอนของศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี" ให้แก่ ๑o บุคคลที่ใช้ชีวิตตามคำสอนของศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี
"เงื่อนไขของ รางวัลนี้คงไม่ใช่เรื่องของการประสบความสำเร็จหรือเป็นคนมีชื่อเสียง แต่มองที่เป็นคนดี ทำงานเพื่อสังคม ใช้ชีวิตให้เป็นตัวอย่างที่ดี เราเชื่อว่าอาจารย์ศิลป์น่าจะนิยมคนแบบนี้ก็เลยมีการตั้งรางวัลนี้ขึ้นมา ปีนี้เป็นปีแรกก็จะมอบให้กับศิษย์อาจารย์ศิลป์ที่ยังมีชีวิตอยู่ ส่วนในปีต่อ ๆ ไปก็จะมอบให้บุคคลทั่วไปที่มีความเหมาะสม" วิจิตร อภิชาติเกรียงไกร ผู้จัดการสำนักวิจัยศิลป์ พีระศรี กล่าว
"ผ้าเช็ดหน้าช่วยจำ" ของที่ระลึกที่แจกในงานวันเกิดอาจารย์ศิลป์
ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ศิลป์ พีระศรี อนุสรณ์
วันเกิดอาจารย์ศิลป์ปีนี้ มี "ผ้าเช็ดหน้าช่วยจำ" เป็นของที่ระลึก เพื่อนึกถึงแนวคิดการทำงานของอาจารย์ศิลป์
"อ.ศิลป์ ท่านใช้ผ้าเช็ดหน้าเป็นเครื่องช่วยจำด้วยการผูกปมที่มุมผ้า บางทีสอน ๆ อยู่ ท่านนึกได้ว่ามีงานอะไรที่ต้องทำ ก็จะเอาผ้าเช็ดหน้ามาผูกเป็นปม ทีหลังพอเห็นปมผ้าอีกทีท่านก็จะนึกได้ว่ามีงานอะไรค้างอยู่ ปีนี้เราก็เลยทำผ้าเช็ดหน้าช่วยจำเป็นของที่ระลึกประจำปี สื่อถึงเรื่องของการรับผิดชอบกับงานตามแนวคิดของอาจารย์ศิลป์" วิจิตร สรุป
ไม่ลืม "อาจารย์ศิลป์" ไม่ลืมหน้าที่และความรับผิดชอบ สิ่งที่ทุกคนทำได้เพื่อรำลึกถึงบิดาแห่งศิลปะร่วมสมัยไทย
กำหนดการจัดงาน
- การแสดงศิลปกรรมของอาจารย์คณะจิตรกรรมประติมากรรมและภาพพิมพ์ ครั้งที่ ๒๙ หัวข้อ “วาทศิลป์ พีระศรี”ในวาระเชิดชูเกียรติ ๑๒o ปีชาติกาลศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ระหว่างวันที่ ๑๕ กันยายน – ๑๕ ตุลาคม ๒๕๕๕ ณ หอศิลป์ PSG Art Gallery คณะจิตรกรรมประติมากรรมและภาพพิมพ์
- นิทรรศการสถาปัตย์ปริวรรต ครั้งที่ ๑๔ ระหว่างวันที่ ๑๕ – ๓o กันยายน ๒๕๕๕ ณ หอศิลปะสถาปัตยกรรมพระพรหมพิจิตร คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์
- นิทรรศการผลงานสร้างสรรค์ของคณาจารย์คณะมัณฑนศิลป์ ครั้งที่ ๑๕ ระหว่างวันที่ ๑๕ – ๓o กันยายน ๒๕๕๕ ณ หอศิลปะและการออกแบบ คณะมัณฑนศิลป์
- มหกรรมศิลปะร่วมสมัยเนื่องในวันศิลป์ พีระศรี ประจำปี ๒๕๕๕ นิทรรศการ “ลูกศิษย์คิดถึงอาจารย์ ” ครั้งที่ ๒ ระหว่างวัน ที่ ๑o – ๓o กันยายน ๒๕๕๕ ณ หอศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร
น้อมรำลึกถึงท่าน ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ผู้วางรากฐานและก่อตั้งมหาวิทยาลัยศิลปากร มหาวิทยาลัยชั้นนำแห่งการสร้างสรรค์ในระดับนานาชาติ
หนังสือ "ชาวอิตาเลียนในราชสำนักไทย"
